Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 6/2002 καθιερώθηκε, με σκοπό την ενίσχυση της προστασίας της βιομηχανικής αισθητικής, με αποτέλεσμα να προάγει τη συμβολή μεμονωμένων δημιουργών ώστε να καθιερωθεί η υπεροχή της Κοινότητας στον τομέα αυτό, αλλά επίσης έγινε με σκοπό να ενθαρρύνει την καινοτομία και την ανάπτυξη νέων προϊόντων.

Έτσι από το 2002, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα επιδίωξε να διαφυλάξει τα δικαιώματα των δημιουργών οι οποίοι εμπορεύονται σε έναν τομέα ο οποίος κινείται με γοργούς ρυθμούς και δεν τους παρέχεται το χρονικό περιθώριο καταχώρησης των δικαιωμάτων τους σε εν έκαστο σχέδιο ή υπόδειγμα.

Ο Κανονισμός διαφυλάττει εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας τη δημιουργία και γνωστοποίηση ενός καινοτόμου και νέου σχεδίου, το οποίο φέρει τον ατομικό χαρακτήρα του δημιουργού, χωρίς την προϋπόθεση καταχώρησης του σχεδίου σε οποιονδήποτε φορέα δικαιωμάτων, για περίοδο τριών ετών από την ημερομηνία γνωστοποίησής του στο κοινό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, από τυχόν αντιγραφή του σχεδίου του από οποιοδήποτε τρίτο πρόσωπο.

Από την πάγια επί του θέματος νομολογία, ήτοι τις δικαστικές αποφάσεις κοινοτικών δικαστηρίων και του ιδίου του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και όπως προκύπτει σε βιβλιογραφία του Ευρωπαϊκού Δικαίου, σε υποθέσεις ισχυριζόμενης απομίμησης και/ή αντιγραφής μη καταχωρημένου σχεδίου, ο ισχυριζόμενος δικαιούχος δικαιωμάτων, δυνάμει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού, έχει το βάρος να αποδείξει:

1. Την ακριβή ημερομηνία γνωστοποίησης των προϊόντων τους εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, με σκοπό να υπολογιστεί η τριετής προστασία τους.

2. Τα συγκεκριμένα αντικείμενα της προστασίας αυτής χαρακτηρίζονται από πρωτοτυπία, νεωτερισμό και φέρουν τον ατομικό χαρακτήρα του δημιουργού.

Σχετικά θα πρέπει να προσκομιστούν αποδεικτικά στοιχεία με τα οποία να υποδεικνύεται ότι πριν από την ημερομηνία γνωστοποίησης των προϊόντων τους δεν διατέθηκε στο κοινό ταυτόσημο σχέδιο.

Παρά το σκοπό του Ευρωπαϊκού Κανονισμού, να προστατεύσει και να αναπτύξει καινοτόμα και νέα προϊόντα εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, θα πρέπει να λεχθεί ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος μεγάλες εμπορικές εταιρείες, εκμεταλλευόμενες το μέγεθός τους, την κατάσταση ρευστότητάς τους μπορεί να στρέφονται καταχρηστικά εναντίον μικρών εταιρειών που εμπορεύονται στον ίδιο χώρο, με σκοπό να εμποδίσουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα, ενόσω γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά στο υπέρογκο οικονομικό βάρος εκπροσώπησής τους σε δικαστική διαδικασία.

Συνεπεία τούτου, όλοι οι σχεδιαστές, κατασκευαστές προϊόντων, οι εμπορικοί οίκοι και ιστότοποι εταιρειών θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι οι οικονομικά πιο εύρωστοι δημιουργοί, με καλύτερους οικονομικούς πόρους, μπορεί εκμεταλλευόμενοι την οικονομική τους υπεροχή να εφαρμόσουν πολιτικές που στοχεύουν να περιορίσουν την επιχειρηματική δράση των λοιπών δημιουργών καταχωρώντας εναντίον τους δικαστικές διαδικασίες κατ’ επίκληση των προνοιών του Κανονισμού, χωρίς κατ’ ανάγκη να πληρούν τις προϋποθέσεις προστασίας, που θέτει ο Κανονισμός.

Με άλλα λόγια, η επιδίωξη τέτοιων δημιουργών είναι να εξαναγκάσουν τους λοιπούς δημιουργούς που δραστηριοποιούνται στην αγορά, μέσω των πολυδάπανων δικαστικών διαδικασιών να εγκαταλείψουν ή να αποποιηθούν την κατασκευή και την διάθεση των προϊόντων τους στην κοινή αγορά, με αποτέλεσμα οι πρώτοι να εκμεταλλευτούν το μονοπώλιο στην παρασκευή και διάθεση τέτοιων προϊόντων.

Μια τέτοια πρακτική είναι καταφανώς καταχρηστική και κακόπιστη και τα Δικαστήριά μας θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη το ενδεχόμενο τέτοιων πρακτικών, ιδίως όπου εκδίδουν μονομερή διατάγματα ή αποφάσεις/διατάγματα ερήμην εμφάνισης/υπεράσπισης του ενδιαφερόμενου μέρους.

Ορισμός του φαινομένου κατάχρησης της δικαστικής διαδικασίας σε ποινικές υποθέσεις δεν προκύπτει νομοθετικά ούτε, ως εκ της φύσεώς του, είναι ευχερής η διατύπωση σχετικού κανόνα δικαίου κατά τρόπο γενικό και αφηρημένο, καθότι αφορά σε περιπτωσιολογία μάλλον ανεξάντλητη.

Ωστόσο, από την πάγια επί του θέματος νομολογία, ήτοι τις δικαστικές αποφάσεις Κύπρου, Αγγλίας και ΕΔΑΔ, έχουν σκιαγραφηθεί οι αρχές που διέπουν το όλο θέμα, ώστε οι προϋποθέσεις της κατάφασής του να θεωρούνται πλέον αποσαφηνισμένες.

Μορφή τέτοιας κατάχρησης αποτελεί η άσκηση πλειόνων ποινικών διώξεων εναντίον του ιδίου προσώπου, για διαφορετικά βεβαίως αδικήματα τα οποία όμως βασίζονται σε γεγονότα ταυτόσημα ή έστω αρρήκτως συνδεδεμένα (τοπικά ή/και χρονικά) μεταξύ τους.

Παρενθετικά επισημαίνεται ότι η περίπτωση ταυτοσημίας αποδιδόμενων αδικημάτων εναντίον του κατηγορουμένου, ο οποίος έχει ήδη δικαστεί για αυτά, δεν εμπίπτει θεματικά στην κατάχρηση αλλά καλύπτεται από το δεδικασμένο, καθισταμένης της μεταγενέστερης υπόθεσης κατά μείζονα λόγο απορριπτέας.
​
Σημειωτέον ότι δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο αδυναμίας της κατηγορούσας αρχής προς σώρευση-συνένωση όλων των κατηγοριών στην ίδια υπόθεση, όπως λ.χ.στην περίπτωση κατά την οποία μεταγενέστερα της καταχώρησηςκαι εκδίκασηςτης πρώτης χρονικά υπόθεσης, προκύπτουν στη βάση καινοφανούς μαρτυρίας πρόσθετα αδικήματα, βασιζόμενα στα αυτά γεγονότα.
​
Κρίθηκε ωστόσο ότι δεν αποτελεί εύλογη δικαιολογία η εκ διαφόρων τμημάτων της αστυνομίας διερεύνηση της υπόθεσης ένεκα της φύσης και της διαφορετικής σοβαρότητας των αδικημάτων, με αποτέλεσμα το προδήλως ετεροχρονισμένο της καταχώρησης της δεύτερης υπόθεσης. Η Αστυνομία αποτελεί ενιαίο όργανο και οι ενέργειές της ομοίως ενιαία κρίνονται, με βάση το σύνολο τους και όχι ανάλογα με τις ενέργειες του κάθε τμήματός της. Ο τρόπος δε που λειτουργεί,ουδόλως ενδιαφέρει κατά την εξέταση εισήγησης περί κατάχρησης της διαδικασίας, ιδίως όταν επιφέρει δυσμενείς συνέπειες στον κατηγορούμενο.

Ως προς τις επιπτώσεις που κατηγορούμενο πρόσωπο υφίσταται συνεπεία της κατάχρησης της δικαστικής διαδικασίας, αυτές είναι καθοριστικές για την απόφανση του Δικαστηρίου και ενίοτε αναγορεύονται μέχρι του σημείου της παραβίασης του συνταγματικώς κατοχυρωμένου δικαιώματός του για Δίκαιη Δίκη.

​Τεκμαίρεται περαιτέρω ως αυτονόητη η καταπίεση που θα υποστεί ο κατηγορούμενος και η συνακόλουθη οικονομική (και όχι μόνον) εξάντλησή του, αφού συν τοις άλλοις θα υποβάλλεται σε ανάλογα έξοδα υπεράσπισης και περαιτέρω ταλαιπωρία ένεκα περισσοτέρων (υποχρεωτικών) εμφανίσεων ενώπιον διαφορετικών Δικαστηρίων.
​
Στα συμπαρομαρτούντα συγκαταλέγεται επίσης η αποκόμιση ανεπίτρεπτου πλεονεκτήματος εκ μέρους της κατηγορούσας αρχής στη μεταγενέστερη υπόθεση, έχοντας αποκτήσει τη δυνατότητα πρότερης “αξιολόγησης” ή “δοκιμασίας” της υπάρχουσας μαρτυρίας. Αντιστοίχως, ο κατηγορούμενος περιέρχεται στη μειονεκτική θέση της προηγούμενης τοποθέτησης του επί των επίδικων θεμάτων και της κατά το μάλλον ή ήττον αποκάλυψης της υπερασπιστικής του γραμμής, ως επιπλέον έκφανση του δυσμενούς επηρεασμού των υπερασπιστικών δικαιωμάτων του.

Εξίσου βαρυσήμαντες και οι συνέπειες για το κύρος της Δικαιοσύνης, με προεξάρχοντα τον εγγενή κίνδυνο έκδοσης αντιφατικών δικαστικών αποφάσεων, δεδομένου ότι το Δικαστήριο θα κληθεί να αξιολογήσει κοινούς ισχυρισμούς ή ακόμα και τη μαρτυρία των ιδίων προσώπων προκειμένου να προβεί σε σχετικά και ενδεχομένως αντιφατικά με αυτά τηςπροηγούμενης υπόθεσης ευρήματα.

Συγχρόνως δε, η εκδοθείσα δικαστική απόφαση στην ήδη περατωμένη υπόθεση εμμέσως παύει να είναι καθοριστική τόσο σε σχέση με τα δικαιώματα των διαδίκων και την ελευθερία του κατηγορουμένου, όσο και ως προς τα ευρήματα επί των αυτών γεγονότων. Τέτοιο ενδεχόμενο αναντίρρητα θα υπονόμευε τον σεβασμό των δικαστικών αποφάσεων ο οποίος αποτελεί θεμέλιο της Δικαιοσύνης.

Εύστοχα λέχθηκε ότι κανένα σύστημα δικαίου δεν είναι δυνατό να εγγυηθεί ότι κάθε απόφαση είναι ορθή, μπορεί τουλάχιστον να εξασφαλίσει την αποφυγή συγκρουόμενων αποφάσεων αναφορικά με το ίδιο θέμα. Προς το σκοπό διαφύλαξης της υπόληψης του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης και της εμπιστοσύνης του κοινού προς αυτό, αναγνωρίστηκε η σύμφυτη εξουσία των Δικαστηρίων προς απόρριψη ή αναστολή των υποθέσεων οι οποίες αποτελούν προϊόν κατάχρησης της διαδικασίας.

Συντρεχουσών δηλαδή των προϋποθέσεων, οι οποίες ως ζήτημα πραγματικό υπόκεινται σε απόδειξη, η προώθηση ποινικής δίωξης με τέτοια χαρακτηριστικά προσκρούει σε σχετική ένσταση της υπεράσπισης, με αποτέλεσμα την απαλλαγή του κατηγορουμένου χωρίς την επί της ουσίας εκδίκαση της υπόθεσης.

Η αποστολή του Δικαστηρίου ως του υπέρτατου θεματοφύλακα της έννομης τάξης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εκτείνεται κατά τα ανωτέρω στον όλως κατ’ εξαίρεση έλεγχο του - κατά τα άλλα ανέλεγκτου- δικαιώματος του Γενικού Εισαγγελέα προς άσκηση ποινικών διώξεων, αποτρέποντας έτσι φαινόμενα που μάλλον σε καταδίωξη, παρά σε δίωξη παραπέμπουν.

Αντίστοιχης σπουδαιότητας καθήκον φέρει ο συνήγορος υπεράσπισης προς εντοπισμό του όλου ζητήματος και αναδεικνύοντάς το προσηκόντως στα πλαίσια εγειρόμενης ένστασης, εκπληρώνει τη δική του αποστολή ως συλλειτουργού της Δικαιοσύνης.




Του Αγαθοκλή Κορέλλη
​

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" στις 28/05/2019